Miras, kişinin vefat etmesi ya da gaipliği halinde söz konusu olan hukuki bir durumdur. Miras hukuku, vefat eden kişinin malvarlığının kimlere, nasıl paylaştırılacağını düzenleyen bir hukuk dalıdır. Mal paylaşımı, miras sahibinin ölümü ile söz konusu olabilir. Mirasçılar arasında eşler de vardır. Eşin miras payı, miras hukukunda düzenlenmiştir.
Peki, eşler arası miras paylaşımı nasıl yapılır?Babadan kalan miras paylaşımı nasıl olur?Mirasta eşin payı nedir?MGC Legal’in miras hukuku uzmanları tarafından derlenen makalemizde bu soruların cevaplarını ve daha fazlasını bulabilirsiniz.
Miras Nedir?
Bir miras söz konusu olduğunda en çok merak edilen sorulardan birisi “miras nedir?” sorusudur. Miras, bir kişinin ölmesi sebebiyle ortaya çıkan mal haklarını ifade eder. Miras sahibinin birinci ve ikinci derece yakınları başta olmak üzere; yasal mirasçılarına kalan mallar, haklar ve borçlardır.
Miras hukukunda miras sahibine “muris”, mirasçılara “varis” adı verilir. Mirasçılar; anne, baba, dede, torun, evlat ve eş gibi miras sahibinin yakınları olabilir ya da murisin belirlediği atanmış mirasçılar da olabilir. Yasal mirasçılar arasında devlet de yer almaktadır. Mirasın paylaşımı, varis sayısına göre ve varislerin durumuna göre değişebilir.
Miras Hukuku Nedir?
Miras hukuku mal paylaşımı konusunda gerekli düzenlemeleri içeren yasaları ifade eder. Miras kanunu, ölen bir kişinin mirasından kimin ne alacağını düzenleyen yasa ve yönetmeliklerdir. Eşler ve çocuklar gibi bazı akrabaların miras talep etme hakları vardır.
Kişinin vasiyetnamesine göre mirasçılar ve mirastan alınacak paylar değişebilir. Miras bırakan kişinin ölümü sonrası, miras bırakanın haklarının ve borçlarının hukuki durumlarını düzenleyen bir hukuk dalı olan miras hukuku, ölüm sonrası mülkiyet hakkının devamı niteliğindedir.
Eşin Miras Payı
Miras hukuku, çoğu durumda bir eşin tamamen vasiyet dışında bırakılmasını yasaklar. Sağ kalan eş, diğer mirasçıların durumuna göre mirastan pay alabilir. Yani eşin miras payı, diğer mirasçılara göre değişebilir. Mirasta eşin payı konusunda şunlara dikkat çekmek gerekir;
Miras bırakanın eşi, murisin altsoyu ile birlikte mirasçı olmuşsa mirasın 1/4’ünü,
Miras bırakanın eşi, murisin anne ve babası ile birlikte mirasçı olmuşsa mirasın 1/2’sini,
Miras bırakanın eşi, murisin büyükanne ve büyükbabaları ile birlikte mirasçı olmuşsa mirasın 3/4’ünü,
Miras bırakanın eşi, mirasçı başka kimse olmaması durumunda mirasın tamamını alabilir.
Miras Paylaşımında Eşler Arası Mal Ortaklığı
1 Ocak 2002 tarihinde eşler arası mal ortaklığında “edinilmiş mallara katılma rejimi” hayata geçirilmiştir. Ocak 2002 tarihinden önce evlenenler de bu rejime tabidir. Ancak, farklı bir sözleşme ile eşler arası miras paylaşım oranı belirlenmişse, bu sözleşme şartları geçerlidir. Eşler arası ortak malların miras paylaşımı söz konusu olduğunda “edinilmiş mallara katılma rejimi” devreye girer. Eşlerin boşanması, evlilik iptali ya da eşlerden birinin ölümü gibi durumlarda da bu rejime göre hareket edilir.
Eşlerden biri ölmüşse, mirasta edinilmiş mallar bulunuyorsa ya da hayatta kalan eşin edinilmiş malları varsa, iki farklı tasfiye öz konusudur;
Aile Hukuku Sebebiyle Mal Rejimi Tasfiyesi: Bu öncelikli işlemdir. Ölmüş eş ile hayattaki eş arasında mal rejiminden kaynaklanan haklar alındıktan sonra, murisin malvarlığı için miras söz konusu olur. Bu, sağ eşin mirasçılık sıfatından farklı bir durumdur. Bu tasfiyede eşlerin “katılma alacağı” oranı ½ olarak sabitlenmiştir.
Miras Hukuku Sebebiyle Mirasın Tasfiyesi: Miras tasfiyesi, mal rejimi tasfiyesinden sonra gelen bir işlemdir. Mirasın tasfiyesi için mal rejimi tasfiyesi ile miras paylaşımı yapılması gerekir.
Öte yandan, miras tasfiyesi sulh mahkemelerinin; mal rejimi tasfiyesi aile mahkemelerinin alanındaki konulardır. Edinilmiş mallar, mülkiyete kimin ait olduğu fark etmeksizin evlilik boyunda edinilen tüm varlıklardır.
Boşanmada Eşler Arası Miras Paylaşımı
Boşanmak, her eş için yasal bir haktır. Boşanma sonrası miras söz konusu olduğunda birçok ihtilaf noktası vardır. Bu sebeple boşanan eş miras alır mı, boşanmış eşler birbirinin mirasçısı olabilir mi, eşlerden birinin ölümü halinde mal paylaşımı (eşin katılma alacağı hakkı), boşanma davası devam ederken eşlerden birinin vefat etmesi durumunda miras nasıl paylaştırılır? Gibi sorular, en çok merak edilen ve araştırılan sorulardır. Miras avukatlarının da en çok karşılaştığı ve cevap bulduğu sorular arasında bunlar vardır.
Boşanan eş ve miras söz konusu olduğunda ve bu konuda bir anlaşmazlık yaşanırsa Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 181. maddesi devreye girer. TMK’nın mezkûr maddesi, “boşanan eşlerin birbirlerinin yasal mirasçısı olamayacağını” açıkça belirtmiştir. Ancak, eşlerin boşanmasından sonra muris tarafından “atanmış mirasçı” söz konusu olursa durum farklıdır. Miras sahibi eş ölmeden önce vasiyetnamesinde boşandığı eşini mirası olarak atamışsa, boşanan eş mirastan yararlanabilir.
Boşanma Davası Devam Ederken Eşlerden Birinin Vefat Etmesi Durumunda Miras Nasıl Paylaştırılır?
Peki, boşanma davası devam ederken eşlerden biri ölürse sağ kalan eş mirasçı olabilir mi? Boşanma davası bitmeden eşlerden birinin ölümü halinde sağ kalan eşin mirasçılığı, ölen eşin mirasçılarının davadaki taraf sıfatı ve/veya sıfatları önemlidir. TMK 181. maddede, sağ kalan eşin mirasçılığı konusunda şu hüküm vardır;
TMK m. 181 (1): Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler.
TMK m. 181 (2): Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Bunların yanında; eşlerden biri boşanma davası kesinleşmeden ölmüşse, evlilik ölümle ona erer. Ölen eşin mirasçıları, boşanma davasına sadece kusurun belirlenmesi yönünden devam edebilir. Mirasçılardan sadece biri davaya devam edebilir. Ölen eşin mirasçıları arasında zorunlu dava arkadaşlığı yoktur, mirasçıların yalnızca birinin davaya devam etmesi yeterlidir. Mahkeme sonucu sağ kalan eşin kusurlu olduğu kararı çıkarsa sağ kalan eş mirasçı olamaz.
Sağ Kalan Eş Mirastan Payı Ne Kadardır?
Evli bir kişi vefat ettiğinde eşin ölmesi halinde mal paylaşımı nasıl yapılır sorusu gündeme gelir. Mirasçılar sağ kalan eşe karşı mal paylaşımı davası açabilir mi?Eşin ölümü halinde katılma alacağı davası açma süresi ne kadardır? Gibi sorular da miras avukatlarının cevap aradığı sorular arasında yer alır. Kanuna göre, sağ kalan eş her durumda zümre mirasçıları ile birlikte mirasçı olabilir; ancak, sağ kalan eş zümre mirasçısı değildir. Yani sağ kalan eşin miras payı vardır; ancak, zümre mirasçılarına göre payı değişebilir.
Peki, sağ kalan eşin miras payı nasıl belirlenir?
Mirasçı ilk iki zümrede mirasçı yoksa ve üçüncü zümredekiler de miras bırakandan önce ölmüşse, sağ kalan eş tek başına mirasçı olur. Bu durumda sağ kalan eşin miras payı, mirasın tamamıdır.
Muris yani miras bırakan mirası için bir veya birden fazla mirasçı atamışsa, sağ kalan eş, atanmış mirasçılar ile mirası paylaşır.
Sağ kalan eş, birinci zümre ile birlikte mirasçı olursa miras payı mirasın ¼’üdür. Başka bir ifadeyle; ölen eşin alt soyu ile sağ kalan eş mirasçı olursa, eşin miras payı yüzde 25 olur.
Sağ kalan eş, ikinci zümre ile birlikte mirasçı olursa miras payı mirasın ½’sidir. Başka bir ifadeyle; ölen eşin üst soyu ile sağ kalan eş mirasçı olursa, eşin miras payı yüzde 50 olur.
Sağ kalan eşin miras payı, boşanma davası söz konusu ise aynı oranlarda devam eder. Boşanma kararı kesinleşire eşler birbirlerine yasal mirasçı olamaz.
Boşanan eşler, ölüme bağlı olarak herhangi bir tasarruf talebinde bulunamaz.
Miras Kalan Evde Eşin Oturma Hakkı Var Mı?
Aile konutu, evlilik birliğinde ikamet edilen konuttur. Miras hukuku, aile konutunun dağıtılmasına engel olur. Türk Medeni Kanunu’nun 652. maddesi, aile konutunun sağ kalan eşe özgülenmesi ile ilgilidir.
Kanun maddesi şöyledir; “Eşlerden birinin ölümü halinde tereke (miras) malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde, sağ kalan eşin veya miras bırakanın diğer mirasçılarından birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir.”
TMK 652’de de belirtildiği gibi, eşlerden biri ölürse sağ kalan mirası kapsamında kalan aile konutu üzerinde hakkı vardır! Sağ kalan eş aile konutunun özgülenmesi için diğer miras paylarının mahsubunu isteyebilir. Miras payı yeterli olmazsa bu bedeli ödeyebilir. Bunların dışında sağ kalan eş aile konutu üzerinde intifa veya oturma hakkı talep edebilir.
MGC Legal’den Eşler Arası Miras Paylaşımı İçin Destek Alın
MGC Legal bünyesindeki miras avukatları, eşin miras payı veya eşler arası miras paylaşımı konularında hukuki destek sağlamaktadır. Boşanmış eşler birbirinin mirasçısı olabilir mi?Boşanmada eşler arası miras paylaşımı nasıl yapılır? Sağ kalan eşin miras payı nasıl belirlenir? Bu ve benzeri konulardaki soru ve sorunlarınız için miras hukuku uzmanı miras avukatlarımızdan destek alabilirsiniz.
Edinilmiş mallara katılma rejiminden eşin katılma alacağı hakkına, eşlerden birinin ölümü halinde mal paylaşımından miras paylaşımında eşler arası mal ortaklığı konusuna kadar birçok hukuki durumda hizmet sağlıyoruz.
