Ana Sayfa » Yayınlar » Takdir Komisyonu Tarafından Belirlenen Emlak Vergisi Değerlerinin İptali

Takdir Komisyonu Tarafından Belirlenen Emlak Vergisi Değerlerinin İptali

Takdir Komisyonu Tarafından Belirlenen Emlak Vergisi Değerlerinin İptali Nasıl Olur?

Bu makalede; “takdir komisyonu tarafından belirlenen emlak vergisi değerlerinin iptali” anlatılacaktır.

Emlak vergisinin konusunu; bina, arsa ve arazi gibi gayrimenkuller oluşturur. Emlak Vergisi Kanunu‘nun 1. maddesine göre bina vergisinin konusu; Türkiye sınırları içinde bulunan binalardır. Arazi vergisinin konusu ise kanun koyucu tarafından Emlak Vergisi Kanunu’nun 12. maddesi ile düzenlenmiştir. Türkiye sınırları içinde bulunan arazi ve arsalar madde uyarınca arazi vergisinin konusunu oluşturmaktadır.

Bina, arsa ve arazi gibi gayrimenkul sahipleri, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa sahibi gibi tasarruf edenler EVK’nın 3 ile 13. maddesi hükümleri uyarınca emlak vergisi mükellefidir. Emlak vergisi değeri, takdir komisyonu tarafından düzenli olarak açıklanan vergi değeri üzerinden hesaplanır. Emlak vergisi değeri takdir komisyonu tarafından 4 yılda bir belirlenmektedir. Dolayısıyla, takdir komisyonu kararları vergi ödemelerine ilişkin süreçte oldukça önemlidir.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nda 09.04.2002 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4751 sayılı kanun ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu kanun öncesinde rayiç bedel kavramı ile karşılaşmaktaydık. Yapılan değişiklik ile rayiç bedel kavramı yerine kanunun 29. maddesinde düzenlenen vergi değeri esası kabul edilmiştir.

Takdir Komisyonu Nedir?

Takdir komisyonunun işlevi emlak vergisi ödemelerine ilişkin süreçte oldukça önemlidir. Emlak vergisi değeri, takdir komisyonu tarafından düzenli olarak açıklanan vergi değeri üzerinden hesaplanır. Arsa ve arazilere ait asgari ölçüde birim değer tespiti görevinde bulunacak takdir komisyonu farklı üyeler içeren iki farklı komisyondur. Bu kurum geçici görev alabileceği gibi daimî olarak da görev alabilmektedir. Takdir komisyonu VUK m. 72-76 aralığında kanun koyucu tarafından ayrıntılı olarak düzenlenmiş bir kurumdur.

Arsalara ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonunun görevi, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca arsalar için her mahalle ve arsa sayılacak parsellenmemiş arazide her köyün cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeleri (turistik bölgelerde değer bakımından farklı olanlar ilgili valilerce tespit edilecek pafta, ada veya parsel) itibariyle asgari ölçüde birim değer tespit etmektir.

Araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonunun görevi ise 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca her il veya ilçe için arazinin cinsi (kıraç, taban ve sulak) itibariyle asgari ölçüde birim değer tespit etmektir.

Bununla birlikte, değer tespitinde, Emlak Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan normlardan ve bu maddeye göre hazırlanmış bulunan yönetmelik hükümleri ile gerektiğinde bilirkişiden yararlanılabileceği düzenlenmiştir.

Mükellefiyet Nedir?

Bina vergisi mükellefi EVK madde 3 uyarınca, binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edenlerdir. Bir binaya paylı mülkiyet halinde malik olunması halinde pay sahipleri hisseleri oranında mükelleftirler. Ayrıca vergiden müteselsil sorumlu olunan hal de mevcuttur, bu hal elbirliği mülkiyete sahip malikler için geçerlidir.

Kanun koyucu bina vergisi mükellefiyetinin başlaması ve sona ermesine ilişkin hükümleri Emlak Vergisi Kanunu’nun 9. maddesi ile düzenlemiştir. Emlak vergisi mükellefiyeti madde uyarınca dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren başlar. Mükellefiyetin sona ermesi çeşitli vukuların meydana gelmesi ile gerçekleşebilir.

Yanan, yıkılan, tamamen kullanılmaz hale gelen veya vergiye tabi iken muaflık şartlarını kazanmış binalar için bu olayların vuku bulduğu tarihi takip eden taksitten itibaren mükellefiyet sona erer. Bununla birlikte, oturulması ve kullanılması kanunların verdiği yetkiye dayanılarak yasak edilen binaların vergi mükellefiyeti muaflığı, mükelleflerce keyfiyetin vergi dairesine bildirilmesi veya vergi dairesince re ‘sen tespit edilmesi üzerine, bu olayların vukua geldiği tarihlerden sonra gelen taksitlerden itibaren başlar.

Arazi vergisi mükellefiyetinin başlaması ve sona ermesine ilişkin hükümler ise EVK’nın 19.maddesinde düzenlenmiştir. Dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren mükellefiyet başlar. Mükellefiyetin sona ermesi ise muaflık şartlarını kazandıran olayın vuku bulduğu tarihi takip eden taksitten itibaren gerçekleşir.

Bununla birlikte, deprem, su basması, yangın gibi tabii afetler sebebiyle yanan, yıkılan binaların arsalarına ait vergiler, bu olayların vukua geldiği tarihleri takip eden bütçe yılından itibaren iki yıl süre ile alınmayacağı hüküm altına alınmıştır. Arazinin üzerine bina yapılması durumunda ise inşaatın bittiği yılı takip eden bütçe yılından itibaren mükellefiyet sona erer.

Vergi Değeri Nedir?

Kanun koyucu emlak vergisi değerine ilişkin hükümleri EVK’nın 29.maddesinde düzenlenmiştir. Arsa, arazi ile bina vergisi değerlerine ilişkin hesaplamalarda usul farklıdır. Arsa ve araziler için, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca arsalar için her mahalle ve arsa sayılacak parsellenmemiş arazide her köy için cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeler (turistik bölgelerdeki cadde, sokak veya değer bakımından farklı olanlar ilgili valilerce tespit edilecek pafta, ada veya parseller), arazide her il veya ilçe için arazinin cinsi (kıraç, taban, sulak) itibarıyla takdir olunan birim değerlere göre bedel hesaplanır.

Ancak binalar için, Maliye ve Bayındırlık ve İskân Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile yukarıda belirtilen esaslara göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri esas alınarak 31’inci madde uyarınca hazırlanmış bulunan yönetmelik hükümlerinden yararlanılmak suretiyle bedel hesaplanır.

Emlak Vergisine Ait Bedel ve Değerlerin Tespiti Nasıl Olur?

Emlak vergisine ait bedel ve değerlerin tespiti, ilanı ve kesinleşmesi Vergi Usul Kanunu’nda Mükerrer Madde 49 ile düzenlemiştir. Maliye ve Bayındırlık ve İskân bakanlıkları 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanununun ilgili uyarınca hazırlanan yönetmelik hükümlerine göre bina metrekare normal inşaat maliyet bedellerini, uygulanacağı yıldan dört ay önce müştereken tespit ve Resmî Gazete ile ilân eder. Bu ilana karşı dava yolu mevcuttur; Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği bu ilana karşı on beş gün içinde Danıştay‘da dava açabilir.

Takdir komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin dört yılda bir yapacakları takdirler, tarh ve tahakkuk işleminin yapılacağı sürenin başlangıcından en az altı ay önce karara bağlanarak, arsalara ait olanlar takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere, araziye ait olanlar il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarına ve belediyelere imza karşılığında verileceği Vergi Usul Kanunu’nda mükerrer madde 49 (b) fıkrası ile hüküm altına alınmıştır.

Vali veya vekalet vereceği memurun başkanlığında, defterdar veya vekalet vereceği memur, vali tarafından görevlendirilecek tapu sicil müdürü ile ticaret odası, serbest muhasebeci mali müşavirler odası ve esnaf ve sanatkârlar odaları birliğince görevlendirilecek birer üyeden oluşan merkez komisyonu Büyükşehir belediyesi bulunan illerde takdir komisyonu kararlarını almaya görevlidir. Kararlar imza karşılığı verilir. Kararlar on beş gün içinde incelenir, inceleme neticesinde belirlenen değerler takdir komisyonuna geri gönderilir. Merkez komisyonunun farklı değer belirlemesi halinde uygulanacak usul ise bu değerlerin ilgili takdir komisyonlarınca yeniden takdir yapılmak suretiyle dikkate alınmasıdır.

Asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerlerin kesinleşmesi halinde ilgili belediyelerde ve muhtarlıklarda uygun bir yere asılmak suretiyle tarh ve tahakkukun yapıldığı yılın başından mayıs ayı sonuna kadar ilân edilir.

Emlak vergisine ilişkin bedel ve değerlerin tespitinin düzenlendiği Mükerrer madde 49 hükümlerine göre Danıştay ve vergi mahkemelerinde dava açılması halinde, davalının on beş gün içinde vereceği tek savunma ile dosya tekemmül etmiş sayılır. Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar, dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır.

Takdir Komisyonlarınca Yapılacak İşler Nelerdir?

Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi Seri No: 2021/1 ile takdir komisyonlarınca yapılacak işler düzenlenmiştir.

Bu genelge uyarınca arsa takdir komisyonlarınca yapılacak işler aşağıdaki gibidir:

Arsalara ait takdir komisyonları asgari ölçüdeki arsa metrekare birim değerlerini en kısa zamanda tespit edeceklerdir, bu tespitlere ilişkin olarak hazırlanacak kararın aslı kararı veren komisyonda dosyalanacak, iki örneği ilgili belediyeye, birer örneği defterdarlıklara (gelir müdürlükleri), vergi dairesi başkanlığı bulunan yerlerde vergi dairesi başkanlıklarına, birer örneği ise takdirin ilgili bulunduğu il veya ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına, ilgili mahalle veya köy muhtarlıklarına tevdi edilir. Kararlar 7 örnek halinde ve gerekçeli hazırlanır. Ticaret ve ziraat odası bulunmayan yerlerde karar sayısı 5, bunlardan sadece biri bulunan yerlerde karar sayısı 6 örnek olacaktır.

Büyükşehir belediyesi bulunan illerde arsalara ait takdir komisyonu kararları imza karşılığında merkez komisyonuna verilecektir. Merkez komisyonu 15 gün içinde kararları inceleyerek karara bağlayacak ve bu süre içinde ilgili arsa komisyonuna durumu bildirecektir. Merkez komisyonları özellikle birden fazla belediyeyi ilgilendiren cadde veya sokakların değerlerindeki uyumsuzluğun giderilmesine azami derecede önem verecektir. Merkez komisyonunca farklı değer belirlenmesi halinde arsalara ait takdir komisyonu en kısa sürede arsa takdirlerini yeniden yaparak karara bağlayacak. Merkez komisyonunca onaylanan takdir komisyonu kararları ise derhal ilgili kişi ve kuruluşlara imza karşılığında verilecektir.

Bu genelge uyarınca arazi takdir komisyonlarınca yapılacak işlemler aşağıdaki gibidir:

Arazilere ait takdir komisyonları asgari ölçüdeki arazi metrekare birim değerlerini en kısa zamanda tespit edeceklerdir. Arazilere ilişkin takdir komisyonu kararları da gerekçeli olacak aslı, kararı veren komisyonda dosyalanacak ve kararın birer örneği il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odaları ile ilde mevcut belediyelere verilir. Komisyon kararının ilde mevcut belediye sayısından 3 örnek fazla olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Büyükşehir belediyesi bulunan illerde arazilere ait takdir komisyonu kararları imza karşılığında merkez komisyonuna verilecektir. Merkez komisyonu 15 gün içinde kararları inceleyerek karara bağlayacak ve bu süre içinde ilgili arazi komisyonuna durumu bildirecektir. Merkez komisyonunca farklı değer belirlenmesi halinde arazilere ait takdir komisyonu en kısa sürede arazi takdirlerini yeniden yaparak karara bağlayacak ve buna ilişkin kararlar ilgili yerlere imza karşılığında verilecektir. Merkez komisyonunca onaylanan takdir komisyonu kararları ise derhal ilgili kişi ve kuruluşlara imza karşılığında verilecektir.

Takdir komisyonun tarafından yapılacak diğer işler ise;

1. Takdir işlemlerinde kadastro görmemiş veya imar planı yapılmamış yerler için yetkili teknik elemanlara çizdirilecek krokilerden de yararlanılacaktır.
2. Cadde ve sokakların tespitinde belediyelerden ve gerekli görülen hallerde nüfus müdürlükleri ile ilçe seçim kurullarından da bilgi alınması yoluna gidilecektir.
3. Takdirin yapılmasında faydalanılacak olan kadastral haritalar, hali hazır haritalar, çevre düzeni haritaları ve imar planları; belediyeler veya belediyeler vasıtasıyla İlbank bölge müdürlükleri, tapu sicil müdürlükleri, valilikler ve diğer ilgili kuruluşlardan süratle temin edilecektir.
4. Takdir komisyonu kararları, bir yazı ile ilgililere tebliğ edilecek ve tebliğlerin memur eliyle yapılması sağlanacaktır.
5. Bir mahallenin veya köyün birden fazla belediyenin yetki alanına girmesi halinde, bu mahalle veya köye ait takdir işlemi, mahalle veya köyün alan itibarıyla büyük bölümünü yetki alanı içerisinde bulunduran belediyenin takdir işlerini yürüten komisyonca yapılacaktır. Ayrıca bu tür kararlar başka belediyeleri de ilgilendirdiğinden, kararın tasdikli birer örneği ilgili belediyelere gönderilecektir.
6. Takdir komisyonu kararlarında adı değişen mahalle, cadde ve sokakların yeni adlarının karşısına, eski adları da yazılacaktır.

Son olarak, genel takdirin 2021 yılında yapılması nedeniyle emlak vergisi tarh ve tahakkukunun 2022 yılının ocak ve şubat aylarında yapılması gerektiği dikkat edilmelidir.

Takdir Komisyonu Kararlarının Dava Konusu Olması Halinde Yapılacak İşlemler Nelerdir?

Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi Seri No: 2021/1 uyarınca, Takdir komisyonu kararlarına karşı dava açılmış olup olmamasına göre yapılacak işlemler aşağıda belirtilmiştir:

1) Takdir komisyonu kararları aleyhine 30 gün içinde vergi mahkemeleri nezdinde dava açılmamış ise takdir edilen değerler kesinleşecektir.
2) Takdir komisyonu kararlarına karşı vergi mahkemeleri nezdinde dava açılmakla birlikte esasa ilişkin bir karar verilmedikçe takdir komisyonu kararlarının uygulanmasına devam edilecektir.
3) Açılan davalar sonucu vergi mahkemelerince takdir komisyonu kararının iptali yolunda karar verilmiş olması halinde;

i. İlgili valilerce Danıştay nezdinde temyiz konusu yapılması uygun görülmeyen kararlar için takdir komisyonlarının derhal toplanarak yeni bir karar vermesi,
ii. İlgili valilerce Danıştay nezdinde temyiz konusu yapılması uygun görülen vergi mahkemesi kararları için 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 28 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca gecikmeksizin işlem tesis edilmesi, bu sürenin hiçbir şekilde 30 günü geçmemesi, bu süre içerisinde vergi mahkemesi kararları göz önünde bulundurulmak suretiyle takdir komisyonlarınca derhal yeniden takdir yapılması, gerekmektedir.

4) Yeniden yapılacak takdirlerle ilgili takdir komisyonu kararları gerekçeli olacak ve gerekçede asgari ölçüdeki arsa ve arazi metrekare birim değerlerinin vergi mahkemesi kararı dikkate alınarak belirlendiği açıklanacaktır.
5) Vergi mahkemesince takdir komisyonu kararları üzerine kısmen iptal, kısmen tasdik kararı verilmesi halinde, kararın iptal edilen kısmı için yukarıdaki (c) bendinde belirtilen açıklamalara göre işlem yapılacaktır.
6) Bu durumda, takdir komisyonları sadece iptal edilen değerler hakkında karar vereceklerdir. Takdir komisyonu kararlarının tasdik edilen kısmının uygulanmasına devam edilecektir.
7) Vergi mahkemesince verilen kararlar, takdir komisyonunca belirlenen değerleri belli bir oranda artırılması veya azaltılması veyahut yeni bir değer belirlemesi şeklinde takdir kararlarını düzeltme yönünde ise takdir komisyonlarınca yeni bir takdir yapılmayacak, vergi mahkemesi kararları esas alınacaktır.

Yargı kararları üzerine takdir komisyonlarınca yeniden verilen kararlar ile daha evvel verilen kararlardan kesinleşenler, belediye ve muhtarlıklarda ilana mahsus yerlere asılmak suretiyle 2022 yılının mayıs ayı sonuna kadar mükelleflere duyurulacaktır.

Belirtmek gerekir ki, Vergi mahkemesi kararları üzerine yeniden takdir edilen değerlerin Danıştay’dan nihai karar alınıncaya kadar uygulanmasına devam edilecektir. Yargı mercileri kararlarına göre kesinleşen asgari ölçüde arsa birim değerleri aylık dönemlerle ilgili kurumlara bildirilir.

Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açabilecekler Kimlerdir?

213 sayılı VUK’un 49. maddesinin (b) fıkrasındaki (b) fıkrasının üçüncü paragrafının “takdir komisyonlarının bu kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları onbeş gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açabilirler” biçimindeki birinci cümlesinin Anayasa’ya aykırı olması nedeni ile Anayasa Mahkemesi’nin, 13 Ekim 2012 tarih ve 28440 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan E.2011/38 ve K.2012/89 tarihli iptal kararı sonrası, emlak vergisi mükelleflerinin takdir komisyonu kararlarına ve emlak vergisi tahakkuklarına karşı dava açma haklarının yolu açılmıştır.

Takdir Komisyonu Tarafından Belirlenen Emlak Vergisi Değerlerinin İptali İçin Görevli ve Yetkili Mahkeme Kimdir?

Takdir komisyonlarının kararlarına karşı ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açılır. Yetkili mahkeme ise takdir işleminin yapıldığı yerdeki vergi mahkemesidir. Vergi mahkemesi bulunmayan ilçeler için bağlı olunan ildeki vergi mahkemesine dava açılabilir.

Anahtar Kelimeler: Takdir Komisyonu, Emlak Vergisi, Emlak Vergisi ve Takdir Komisyonu Kararlarının İptali, Takdir Komisyonu Tarafından Belirlenen Emlak Vergisi Değerlerinin İptali.

İlginizi Çekebilir: Emlak Vergisi ve Takdir Komisyonu Kararlarının İptali.

Kaynakça: 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu, 4751 sayılı Kanun, Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi Seri No: 2021/1, Nalan DOĞRU KÜÇÜKARSLAN, EMLAK VERGİ DEĞERİNİN TESPİTİ: BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ ÖRNEĞİ, GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ, ANKARA 2018.