Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördükleri üniversitelerde “mecburi uygulamalı staj” programı bulunmaması halinde, yabancıların başvuruda bulunacakları tüm staj programları Türkiye yasaları gereğince çalışma iznine tabi tutulmuştur.
Mecburi uygulamalı stajın dışında; öğrencilerin, iş veya meslek deneyimi kazanılması veya ileride yapmak istediği işle ilgili mesleki bilgisini ve görgüsünü artırmak vb. amaçlarla ve kendi iradeleriyle işyerlerine başvurmaları sonucunda işyerinde stajyer sıfatıyla çalıştırılmaları durumunda normal bir işçiden farksız olarak işçi/sigortalı sayılırlar.
Bu durumdan dolayı, çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu öğrenciler “kaçak işçi” kapsamına girer ve bu durumun belirlenmesi halinde kişiye de işletmeye de Türkiye yasalarına göre cezalar uygulanır.
Ancak, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’un Uygulama Yönetmeliği’nin 55’inci maddesinde, “Kapsamı ve süresi konusunda Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı ile Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının mutabakata vardığı uluslararası stajyer öğrenci programları çerçevesinde staj görecek yabancıların” çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır. Öğrenci değişim programları çerçevesinde yani eğitim görülen okulda “mecburi staj uygulaması” bulunması durumunda staj süreleri ile sınırlı kalmak kaydıyla özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapacak yabancı öğrencilere çalışma izni alınması konusunda muafiyet tanınmıştır.
Bu stajyer ile işletme sahibi arasında işçi-işveren ilişkisi oluşmaması nedeniyle, yabancı uyruklu şahıs işçi/sigortalı sayılmayacağından çalışma izni alınması gerekmez. Okulları staj yapmayı zorunlu kılan yabancı uyruklu öğrenciler ile Türkiye’de eğitimlerini tamamlayan Türk öğrenciler aynı statüdedir ve öğrenciler arasında hiçbir ayrım yapılmamaktadır.
Yabancı Stajyer Öğrencilerin Sigorta Ödemeleri
Stajyer öğrenciler staj dönemi boyunca çalıştıkları yerden ücret almış olsalar dahi iş yerlerindeki çalışmaları ilgili eğitim kurumu tarafından doğan bir mecburiyet olduğu için işletme tarafından sigortalı olarak sayılmazlar. Bu statüde olan öğrencilerin staj dönemleri boyunca sigortaları eğitim gördükleri okul tarafından ödenmektedir.
Ancak eğitim görülen kurumda “mecburi staj” prosedürü yoksa, öğrenciler kendi istekleri ile stajyer öğrenci statüsünde işe başlar veya staj süresi sona ermesine rağmen hala çalışmaya devam ederse şirket tarafından sigorta yapılmaları gerekmektedir.
Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında stajyer öğrenci olarak şirketlerde çalışan Türk öğrenciler ve yabancı uyruklu öğrenciler için iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık sigortası uygulanması 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında şirketler için yasal yükümlülükler arasındadır.
Yabancı Uyruklu Stajyer Öğrenci Aylıkları ve Masraflar
Mesleki Eğitim Kanunu 25. maddesi uyarınca işletmelerde hem Türk stajyer öğrenciler hem de yabancı uyruklu stajyer öğrenciler için şirketler asgari ücretin %30’undan az ücret ödemesi yapamazlar.
Yasa gereğince stajyer öğrenci, çırak, çırak adayı gibi statülerde çalışan kişilere ödenen ücretler vergiden müstesna tutulmuştur.
Çalışma iznine tabi tutulanlar için ödenecek aylıklar dışında şirketin ödemesi gereken çalışma izni harç bedeli ve çalışma izni kart bedeli masrafı da bulunmaktadır.
Bakanlıkça 2022 yılı için çalışma izni kart bedeli 160 TL, 1 yıla kadar çalışma izni harç bedeli 1.386,20 TL şeklinde belirlenmiştir.
Çalıştırılacak Stajyer Sayısı Kaçtır?
Mesleki Eğitim Kanunu 18. maddesi uyarınca on ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler çalıştırdıkları personel sayısının %5’inden az olmamak koşuluyla işletme bünyesinde yabancı uyruklu veya Türk stajyer öğrenci çalıştırmakla yükümlüdür.
İşletmelerin personel sayısını tespit etmek için her yılın ocak ayında tespitler yapılır. Yaz aylarında faaliyet gösteren işletmelerin çalışan tespiti ise Temmuz ayında yapılır. Stajyer öğrencileri için beceri eğitimi olarak isimlendirilen staj dönemi ise eğitim öğretim yılının başında başlar.
Öğrenci sayısının tespitinde kesirlerin tam sayıya tamamlanması gerekmektedir.
Bakanlıkça Yabancı Öğrenci Çalıştırılırken Aranan Kriterler Nelerdir?
Yurtdışından staj için gelecek ise yabancı öğrenci Dış Temsilciliklerimizden (Konsolosluktan) Alınmış Staj Amaçlı Vizeye sahip olmalı, eğer yurtiçinden başvuracak ise mevcutta en az 6 ay geçerli ikamet izninin olması gerekmektedir.
Yabancı öğrencinin pasaportu (Türkçe tercüme + Noter onayı olmalı).
İş veren ve işçi arasında imzalanmış belirli süreli iş sözleşmesi.
Ön Lisans ve Lisans bölümlerinde eğitim gören yabancı uyruklu öğrencilerin staj izinleri ilk yılın ardından başlar ve staj çalışma süreleri haftada 30 saati geçemez.
Lisans Üstü öğrenim gören (yüksek lisans, doktora) öğrenciler için herhangi bir haftalık çalışma saati sınırlaması bulunmamaktadır.
Lisans mezunu olan öğrenciden diploma talep edilmektedir (yabancı dilde ise Türkçe tercüme + noter onayı istenir).
Yabancının fotoğrafı.
Başvuru Süreci
Çalışma iznine tabi tutulanlar için çalışma izni başvurularında yabancının çalıştırılmak istendiği meslek grubu ve görev tanımına göre başvurular Bakanlıkça değerlendirilmeye alınmaktadır. Başvuru yapıldığı zaman başvuruya bir “Dosya Uzman Ekibi” atanmakta ve başvuruyu mevzuatta yer alan kriterlere göre değerlendirilerek olumlu veya olumsuz olarak sonuçlandırılmaktadır. Süreç ilgili memurların iş yoğunluğu, araştırma yapma süreline göre değişmekle birlikte genellikle 1 ay içerisinde sonuçlanmaktadır.
Son olarak, çalışma iznine onay alınması akabinde, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca yabancı şahsın sosyal güvenlik yükümlülüklerinin 30 gün içerisinde (Yabancının yurtdışında bulunması halinde ülkemize girişini takip eden 30 gün içerisinde) yerine getirilmesi zorunlu olup, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işverenlere SGK tarafından idari para cezası uygulanmaktadır.
