Türkiye’de Yabancı Uyruklu Stajyer Öğrenci Olmak Mümkün mü?

Türkiye’de yer alan okulların öğrencisi olan yabancı uyruklu kişiler, okullarının zorunlu staj koşulu olması durumunda işletmelerde pratik eğitim alabilirler. Eğer bu bireyler, yurt dışında bir okulun öğrencisi olup; Türkiye’de staj yapmayı planlıyorlarsa, bu durum 4817 Sayılı Kanun’un Uygulama Yönetmeliği’nin 55. maddesine göre düzenlenmiştir.

Türkiye’deki okulların öğrencileri, yabancı uyruklu olsun veya olmasın, staj zorunluluğu kapsamında işletmelerde pratik eğitim alabilirler. Bu durumda, Türk ve yabancı uyruklu öğrenciler arasında bir ayırım yapılmamaktadır. Yabancı uyruklu öğrencilerin staj faaliyetleri, “gelir getiren bir işte çalışmak” kategorisinde değerlendirilmez. Ancak, yabancı uyruklu öğrencilerin öğrenci vizesi ve ikamet izni gibi belgeleri düzenli olmalıdır (Mesleki Ve Teknik Eğitim Yönetmeliği (MTEY) madde 45). Ayrıca, staj yapacak öğrencilerin okullarından staj dosyasını getirmeleri ve staj süresince işletmelerde pratik eğitim alacakları süreyi dikkatlice planlamaları gereklidir.

Diğer yandan, yurt dışındaki okulların öğrencisi olarak Türkiye’de staj yapmak isteyenler için, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’un Uygulama Yönetmeliği kapsamında düzenlemeler bulunmaktadır. Yönetmeliğin 55. maddesi altında “Muafiyetler” başlığı altında belirtilenlere göre, belge ile durumunu kanıtlayan yabancı öğrenciler, eğitim süreleri boyunca ve en fazla iki yıl süreyle üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarında bilgi ve deneyimlerini artırmak amacıyla staj yapabilirler.

Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı ile Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı’nın anlaşması doğrultusunda, uluslararası stajyer öğrenci programları çerçevesinde belirlenen süre ve kapsamda staj yapacak yabancı öğrencilere izin verilmektedir. Öğrenci değişim programları kapsamında gelen yabancı uyruklu öğrenciler, belgeleri ile durumlarını kanıtlayarak, karşılıklılık ilkesi doğrultusunda belirlenen staj süreleri boyunca özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapma olanağına sahiptirler.

Yabancı Uyruklu Stajyer Öğrencilerin Çalışma İzinleri

Yabancı uyruklu bireylerin Türkiye’de çalışma ve staj yapabilme koşulları, kimlerin çalışma izninden muaf olduğu mevzuatta belirtilmiştir. Yabancı uyruklu bireylerin Türkiye’de işçi, çırak, stajyer gibi farklı statülerde, ne ad altında olursa olsun, çalışmaları 4817 Sayılı Kanun ve ilgili yönetmelik hükümlerine tabidir. Bu Kanun, Türkiye’de bağımlı ve bağımsız çalışan yabancılar ile bir işveren yanında meslek eğitimi alan yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsar şeklinde belirtilmiştir.

4817 Sayılı Kanun, Türkiye’de ücret karşılığı bağımlı çalışan yabancıların çalışma izni almasını öngörmektedir. Yabancıların Türkiye’de çalışabilmesinin temel ilkesi, Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalarda aksi belirtilmediği sürece, çalışmaya başlamadan önce izin alınması gerekliliğidir. Ülke menfaatleri veya zorunlu sebepler doğrultusunda, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi verilmesi ve çalışma süresi bir ayı geçmemek üzere bakanlık onayı alınmasıyla çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir. İzinler süreli veya süresiz olabilir.

Kanun’un Uygulama Yönetmeliği’nin 3. maddesinde; çalışma izni, ikamet ve diğer ilgili yükümlülüklerin yanı sıra sosyal güvenlik primlerinin ödenmesi veya muafiyeti olarak tanımlanmış, 55. maddesinde ise çalışma izni muafiyetlerini belirtmiştir. Bu maddede, öğrenci değişim programları çerçevesinde staj süreleriyle sınırlı olarak özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapacak yabancı öğrencilere muafiyet tanınmış ve bu şartla yabancıların Türkiye’de staj yapabilmesine olanak tanınmıştır.

Türkiye’ye gelen yabancı uyruklu öğrencilerin stajları sırasında bir ücret almaları bu durumu değiştirmez. İşletme sahibi ile aralarında işçi-işveren ilişkisi oluşmadığı için, bu bireyler işçi veya sigortalı sayılmaz ve çalışma izni alınması gerekmez. Benzer şekilde, Türkiye’de diplomatik vize veya çalışma vizesi ve izniyle bulunan kişiler ve yakınları, okullarının staj zorunluluğu olması durumunda, çalışma izni olmadan işletmelerde pratik eğitim alabilirler.

ZORUNLU PRATİK STAJ HARİCİNDE; öğrenciler, iş veya meslek deneyimi kazanma, ilerde yapmak istedikleri işle ilgili mesleki bilgi ve deneyim kazanma gibi amaçlarla ve kendi istekleriyle iş yerlerine başvurarak stajyer olarak çalışabilirler. Bu durumda, bir yabancı öğrenci çalışma izni olmadan yasa dışı çalışan yabancı durumuna düşer.

Çalışma İzni Alınması İçin Gerekli Şartlar

• Türkiye’de öğrenim gören ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri, çalışma izni almak şartıyla çalışabilirler.
• Ancak, ön lisans ve lisans öğrencileri için çalışma hakkı, ilk yıldan sonra başlar ve haftada yirmi dört saatten fazla olamaz.
• Ön lisans ve lisans öğrencilerinin çalışma hakları, Göç Politikaları Kurulu’nun belirleyeceği esaslar çerçevesinde Bakanlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından birlikte düzenlenir.